jueves, 8 de enero de 2009

Norekin (Soziatiboa)

Kasu marka: -ekin
Mugagabea: -(r)ekin
Singularra: -arekin
Plurala: -ekin


NOREKIN kasua NOREN kasutik dator: N kentzen eta gehitzen KIN
NORE(N)+ -KIN= NORENKIN
Euskalki arabera desberdina izan ahal da. Bizkaieraz NOGAZ. Zubereraz NOREKILA. Adibidez:
Lagun bategaz dago
Nogaz dago Miren? Irakasleagaz dago.
Umeakaz joan da.
Norekila doaz? Aitarekila doaz.

Kasuaren erabilera
-Kidetasuna adierazteko.
Norekin zaude? Nire gurasoekin.
Zembat umerekin joan da? Hamarrekin.
Jende askorekin hitz egiten dut.
-Kasua adierazteko.
Mila euroekin nahikoa daukat.
Zapata hauekin ezkondu zen.

-Dembora adierazteko (-REKIN BATERA) egitura geituz. Egitura hau aldiberekotasuna adierazten du.
Neguarekin batea euria etorria da.
Bera iristearekin batera sortu zen istilua.

-Batsutan (-KO) partitula gehitu al da, NOREKIKO sortzen.

NOREKIN/ZEREZ
Bi hauek antz handia dute baina desbertintazun batzuk dauzkate: NOREKIN kasua laguntza adieraztendu ZEREN aldiz tresna, bitartekoa edo bidea adierazteko erabili ohi da. Adibidez:
Lagun batekin nago (lagun batez)
Telefonoz hitz egiten dut (telefonoarekin)
Zer gertatzen da telefonoarekin? (telefonoaz)
Gorriz pintatu dute (gorriarekin)

Baina batzutan biak erabili ahal dira. Adibidez:
Hari batez/betekin apurtu dute.
Eskuaz/eskuarekin apurtu dute.
Artaziez/artaziekin moztu beharko duzu.

Hala ere mugagabea denean, badirudi zerez kasua joera dagoela. Adibidez:
Autoz etorri naiz (autoarekin)
Palaz jokatu dugu (palarekin)

Aitzitik tresna edo bitartekoa adierazten duen izena pluralean dbadago edo adjetibo edo erakusle batez lagundurik dagoenean, badirudi NOREKIN kasua erabiltzeko joera dagoela. Horregatik akats handiak egiten ditugu:
Ipurdiarekin jausi da Ipurdiz jausi da
Goazen palarekin... Goazen palaz...
Mirenen patinez... Mirenen patinekin...
Bi eskuez... Bi eskuekin...

Batzutan baita akatsak egiten dugu erdaren eraginez:
Zigarroarekin ahoan satu zen Zigarroa ahoan sartu zen
Txapelarekin buruan joan da Txapela buruan joan da

Akatsak ez egiteko eta ondo egiteko eskema hau laguntzen du:

NOREKIN: pluralean eta adjetibo edo erakusleekin doanean.
ZEREZ: gainerentzako eta batez ere mugagabean eta zembait esapieetan.

No hay comentarios: